Transformacja regionu Turoszowa jest nieunikniona. Energetyka oparta na węglu niesie ze sobą poważne koszty środowiskowe, zdrowotne i staje się nieopłacalna finansowo. Raport Międzyrządowego Panelu ds. Zmian Klimatu IPCC (ang. Intergovernmental Panel on Climate Change) z października 2018 roku to wskazówka dla mieszkańców Bogatyni i okolic: węgiel nie ma przed sobą długiej przyszłości, zwłaszcza jeśli miałby być wydobywany kosztem dostępności wody.
W całej Europie kolejne regiony węglowe planują w tej chwili swoją transformację, sięgając po unijne wsparcie. Komisja Europejska planuje wydać nawet 50 miliardów euro na łagodzenie społeczno-ekonomicznych skutków przejścia do zeroemisyjnej gospodarki. Wszystko to w ramach tzw. European Green Deal – Europejskiego Zielonego Ładu. Jednak przed Turoszowem daleka droga. Aby sięgnąć po środki z funduszu na transformację, trzeba będzie spełnić szereg warunków.
Pierwszym krokiem musi być opracowanie planu opartego na dialogu wszystkich zainteresowanych stron, także Czechów i Niemców. Powinien on obejmować kwestię energetyki powęglowej, zatrzymania emisji z elektrowni Turów i przekształcenia miejsc pracy w regionie. Dobrym przykładem może być tu program sprawiedliwej transformacji Wielkopolski Wschodniej. Dla Zagłębia Turoszowskiego (Bogatyni) taki program dotychczas nie powstał.
Zgorzelecki Klaster Energii
Jednym z pierwszych działań zmierzających do zmian w Bogatyni było utworzenie Komitetu Transformacji Regionu Turoszowa, który w październiku 2019 r. powstał w ramach Zgorzeleckiego Klastra Energii z inicjatywy Starostwa Powiatowego w Zgorzelcu.
Rolą Komitetu jest działanie na rzecz transformacji regionu węglowego przy współpracy z Komisją Europejską w ramach Platform for Coal Regions in Transition. Platforma stanowi element pakietu Czysta energia dla wszystkich Europejczyków i ma na celu zapewnienie regionom węglowym przystępującym do transformacji pomocy technicznej i doradztwa dostosowanego do potrzeb.
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego przyjął już 5 projektów transformacyjnych przygotowanych w ramach Klastra Zgorzeleckiego. Dotyczą one samobilansowania energetycznego regionu, edukacji, tworzenia kadr i przekwalifikowywania pracowników, ożywienia turystyki oraz rozwoju nowych źródeł energii.
Alternatywa wobec rozbudowy odkrywki
Ekspertyza: Energetyka XXI w. na Dolnym Śląsku. Alternatywa wobec rozbudowy odkrywki węgla brunatnego i bloku 450 MW w Turowie, której autorami są prof. dr hab. inż. Jan Popczyk i dr inż. Krzysztof Bodzek, wykazuje, że „budowa bloku energetycznego 450 MW w Elektrowni Turów oraz budowa nowej odkrywki węgla brunatnego nie mają ekonomicznego uzasadnienia (...) nie mają również uzasadnienia w świetle kryteriów bezpieczeństwa energetycznego (...) w odniesieniu do kraju, jak również do województwa dolnośląskiego”. Najważniejsze wnioski płynące z dokumentu to:
przejście z węgla brunatnego na OZE daje od 2 do 3 razy więcej miejsc pracy niż rozbudowa zagłębia i elektrowni;
energia pochodząca ze źródeł OZE może pokryć całe zapotrzebowanie województwa;
środki na wsparcie rejonów górniczych powinny przede wszystkim pokrywać podnoszenie kwalifikacji związanych z transformacją energetyki (głównie zdobywanie umiejętności technicznych w zakresie projektowania, montażu, eksploatacji, konserwacji i napraw źródeł OZE);
transformacja powinna uwzględniać wsparcie spółdzielni (klastrów), które tworzyłyby lokalne rynki energii elektrycznej;
należy wspierać oddolne inicjatywy zapewniające lokalne bezpieczeństwo energetyczne;
zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego powinno być w pierwszej kolejności realizowane we własnym zakresie, a dopiero w sytuacji, gdy nie jest to możliwe przez innych (np. gminę, powiat, województwo, kraj).
Źródła
- ENERGETYKA XXI w. NA DOLNYM ŚLĄSKU. ALTERNATYWA WOBEC ROZBUDOWY ODKRYWKI WĘGLA BRUNATNEGO I BLOKU 450 MWW TUROWIE
- Czysta energia dla wszystkich: Rada przyjmuje pozostałe akty o rynku energii elektrycznej i o agencji ACER
- Komisja Europejska: Europejski Zielony Ład
