21 stycznia członek parlamentu krajowego Saksonii z ramienia Partii Sojusz 90/Zieloni – dr Daniel Gerber – wraz z mieszkańcami i mieszkankami Żytawy, złożyli oficjalną skargę do Komisji Europejskiej w sprawie polskiej kopalni odkrywkowej Turów. Powód: zapadanie się gruntu w rejonie Żytawy, które prowadzi do niebezpieczeństwa uszkodzenia budynków. Mieszkańcy Saksonii boją się dalszego zniszczenia regionu. To kolejna skarga na kontrowersyjną polską odkrywkę. We wrześniu 2020 r. w sprawie Turowa interweniowała Republika Czeska. Teraz rząd czeski podejmuje decyzję czy pozwać Polskę do TSUE.
Polska systematycznie łamie prawo UE
Skarga wniesiona przez mieszkańców Saksonii wydłuża listę zarzutów wobec Turowa. Poszkodowani mieszkańcy Żytawy nie chcą dalej godzić się z faktem, że ich zastrzeżenia zostały zignorowane przez stronę polską podczas transgranicznych konsultacji prowadzonych w ramach oceny oddziaływania na środowisko. Tymczasowo naprawiają ściany swoich domów, obawiając się utraty ich stabilności i wartości.
„Obniżenie stanu wód gruntowych w wyniku eksploatacji węgla brunatnego w Turowie już teraz powoduje wymierne obniżenie poziomu gruntu pod Żytawą. Musimy podejmować działania, ponieważ transgraniczne obniżenie poziomu wód gruntowych najpierw odetnie nam dopływ wody, a potem ziemia dosłownie wymknie się spod naszych stóp!” - komentuje skarżący Dr Daniel Gerber.
Uszkodzenia budynków to nie jedyny problem. Dalsze obniżanie się poziomu wód gruntowych w najbliższych dziesięcioleciach stanie się również poważnym wyzwaniem dla rolnictwa w regionie.
W ocenie oddziaływania na środowisko w żadnej formie nie uwzględniono skutków działania Turowa na zmiany klimatu. Nie przedstawiono także planów rekultywacji kopalni odkrywkowej po jej zamknięciu. Polska po prostu pominęła te problemy, wydając specjalną, sześcioletnią koncesję dla działalności Turowa do 2026 roku. W procesie nie zezwolono na udział społeczeństwa, ani nie dano możliwości odwołania się od decyzji o wydaniu koncesji wydobywczej.
Tego typu specjalne koncesje przyznano także trzem innym polskim kopalniom odkrywkowym. Dlatego centralnym elementem skargi jest systematyczne łamanie dyrektyw unijnych. Karsten Smid, działaczka kampanii na rzecz energii w Greenpeace Germany, mówi: „Polska używa prawnych trików, aby uniknąć odpowiedzialności politycznej. Nie może dalej spowalniać procesu wycofywania węgla w Europie”.
Poparcie w europarlamencie
Skargę mieszkańców Żytawy popiera posłanka do Parlamentu Europejskiego z ramienia Zielonych – Anna Cavazzini. Pochodząca z Saksonii eurodeputowana komentuje:
„Uważam to za słuszne i ważne, aby zainteresowane strony z Saksonii skierowały tę skargę bezpośrednio do UE. Szczególnie w regionach przygranicznych prawo UE służy ochronie obywatelek i obywateli. Emisje, zanieczyszczenie wody i powietrza nie zatrzymują się na granicach państwowych. Nie mamy już czasu do stracenia. Po stwierdzeniu przez Komisję Europejską naruszenia prawa UE muszą zostać wyciągnięte konsekwencje. Konieczne jest wszczęcie postępowania przeciwko Polsce w sprawie naruszenia przepisów”.
Republika Czeska rozważa podjęcie kroków prawnych
W czeskim regionie Liberec tysiące ludzi może mieć problemy z dostępem do wody pitnej. Republika Czeska rozważa obecnie postawienie Polski przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości. W grudniu Komisja Europejska potwierdziła już, że zatwierdzenie kopalni odkrywkowej naruszyło kilka dyrektyw europejskich. Będzie teraz musiała zbadać kolejne zarzuty w sprawie.
Polska jest odpowiedzialna za konflikt z sąsiadami na Trójstyku granic, wywołany dalszą działalności odkrywki Turów i powinna zacząć rozwiązywać go w duchu współpracy i dobrej woli, a nie dalej okopywać się na swoim stanowisku.
